Śmierć bliskiej osoby zawsze jest bardzo trudnym wydarzeniem w życiu całej rodziny. Silne emocje nie zwalniają nas jednak z dotrzymywania obowiązków podatkowych, które w tym przypadku obejmują głównie podatek od spadku. Jak go rozliczyć, by nie musieć się mierzyć z nieprzyjemnymi konsekwencjami?
W jakich przypadkach należy zapłacić podatek od spadku?
Katalog sytuacji, w których należy zapłacić podatek od spadku (znany również jako podatek od spadków i darowizn) jest szerszy, niż wskazywałaby na to jego nazwa. Odpowiednie opłaty należy bowiem uiścić w przypadku nabycia przez osoby fizyczne rzeczy znajdujących się na terytorium Polski lub wykonywanych na jej terytorium praw majątkowych z tytułu:
- dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
- darowizny, polecenia darczyńcy;
- zasiedzenia;
- nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
- zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
- nieodpłatnej renty, użytkowania oraz służebności;
- nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji na wypadek śmierci;
- nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika na wypadek jego śmierci.
Co więcej, przepisy zaznaczają również, że podatek od spadku należy zapłacić także w sytuacji, w której rzeczy ujęte na powyższej liście znajdują się za granicą lub obejmują prawa wykonywalne za granicą. Jedynym warunkiem jest tutaj posiadanie polskiego obywatelstwa lub stałego pobytu na terenie Polski przez nabywcę tychże praw.
Spadek z testamentu oraz z dziedziczenia ustawowego: kiedy zapłacić?
Podatek od spadku, wbrew obiegowej opinii, nie dotyczy jednak tylko i wyłącznie środków i przedmiotów ujętych w testamencie denata. Obejmuje on także spadek otrzymany na mocy tzw. dziedziczenia ustawowego, czyli np. zachowku czy nabycia jednostek uczestnictwa czy praw do wkładu oszczędnościowego w przypadku śmierci jego uczestnika.
Podatek od spadku nie dotyczy jednak szeregu innych zapisów wynikających z polskiego prawa. Według przepisów nie zapłacimy go dziedzicząc:
- zapisy windykacyjne, darowizny praw autorskich i pokrewnych, prawa do projektów wynalazczych, znaków towarowych czy wzorów zdobniczych.
- Środki z pracowniczego programu emerytalnego
- Środki z pracowniczego planu kapitałowego
- Środki z otwartego funduszu emerytalnego
- Środki z indywidualnego konta emerytalnego oraz indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego.
- Kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie ZUS.
Kwoty podatku od spadku. Kto musi go zapłacić?
Kwota wolna od podatku od spadku
Podatek od spadku należy zapłacić w przypadku, gdy przekroczona zostanie kwota wolna wyznaczona dla danej grupy osób dziedziczących. Kwota ta wynosi:
- 9637 zł w I grupie podatkowej,
- 7276 zł w II grupie podatkowej,
- 4902 zł w III grupie podatkowej.
Co ważne, kwota zwolnienia z podatku od spadku nie jest jednorazową kwotą darowizny, ale sumą kwot wszystkich przedmiotów i środków finansowych otrzymanej od danej osoby w ciągu 5 lat. Zatem w przypadku, gdy osoba zmarła obdarowała dziedziczącego już wcześniej, powinien on zsumować wszystkie przychody z tego tytułu z połowy ostatniej dekady.
Osoby zwolnione z podatku od spadku i darowizn
W zdecydowanej większości przypadków podatek od spadków powinna zapłacić najbliższa rodzina zmarłego. Najczęściej jednak nie musi ona tego robić, pod warunkiem, że osoba dziedzicząca wchodzi w skład tzw. zerowej grupy podatkowej. Obejmuje ona:
- Małżonków
- Rodzeństwo
- Rodziców, dziadków, pradziadków
- Dzieci, wnuki, prawnuki
- osoby przebywające w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej lub regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej i ich opiekunowie,
- pasierb, pasierbica,
- ojczym i macocha.
Osoby te mogą uzyskać całkowite zwolnienie z podatku od spadku. Warunkiem jest zgłoszenie otrzymania spadku fiskusowi za pomocą formularza SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od otrzymania dóbr. Ten obowiązek dotyczy jednak tylko spadków i darowizn o kwocie przekraczającej 9637 zł.
Podatek od spadku – stawki
Podatek od spadku ma przypisane różne kwoty, w zależności od grupy podatkowej. Wartości te prezentują się następująco:
Dla I grupy podatkowej:
- przy kwocie spadku do 10 278 zł: 3%
- przy kwocie spadku między 10 278 zł a 20 556 zł: 308,50 zł i 5% nadwyżki ponad 10 278 zł
- przy kwocie spadku przekraczającej 20 556 zł: 822,20 zł i 7% nadwyżki ponad 20 556 zł
Dla II grupy podatkowej:
- przy kwocie spadku do 10 278 zł: 7%
- przy kwocie spadku między 10 278 zł a 20 556 zł: 719,5 zł i 9% nadwyżki ponad 10 278 zł
- przy kwocie spadku przekraczającej 20 556 zł: 1644,5 zł i 12 nadwyżki ponad 20 556 zł
Dla III grupy podatkowej:
- przy kwocie spadku do 10 278 zł: 12%
- przy kwocie spadku między 10 278 zł a 20 556 zł: 1233,4 zł i 16% nadwyżki ponad 10 278 zł
- przy kwocie spadku przekraczającej 20 556 zł: 2977,9 zł i 20% nadwyżki ponad 20 556 zł
